काठमाडौँ । एकता, विद्रोह, विभाजन र रुपान्तरण कम्युनिष्ट पार्टीका नेताहरुका लागि सामान्य विषय बन्छ भन्ने भाष्य स्थापित देखिन्छ । नेताहरुले नै एकता, विद्रोह, विभाजन रुपान्तरणलाई राजनीतिक चक्रको रुपमा अथ्र्याउन थालेपनि शक्ति क्षयीकरणमा परेपछि भने एकतालाई नै जोड दिन्छन् । एकीकृत भएर शक्ति आर्जन गरिसकेपछि फेरि विभाजनकै बाटो समात्छन् । नेपाली कम्युनिष्ट आन्दोलन किन स्थीर बन्न सक्दैन त ?
पुष्पलालले थालेको कम्युनिष्ट चेतनाको आन्दोलन होस् वा पुष्पकमल दाहाल ’प्रचण्ड’ले गरेको १० वर्षे शसस्त्र जनयुद्ध नै किन नहोस, जनतामा चेतना ल्याउने र मानिसलाई राज्यले दमन गर्न खोजे विद्रोह गर्नुपर्छ भन्ने चेत भरिदिएकै छ । जनताको मुक्तिका निम्ति भन्दै आन्दोलन र विद्रोह गरेका नेताहरु जनताले विश्वास गर्दागर्दै पनि पार्टीभित्रै किन अविश्वासको पर्खाल निर्माण गरिदिन्छन् ? यो मुख्य प्रश्न बन्न पुगेको छ । कम्युनिष्ट भनेकै विरोध गर्ने र राज्य सत्ताको चरित्रमाथि खरो टिप्पणी गर्ने जुन परम्परा बन्न पुग्यो यसले नेताहरु स–साना विषयमा विभाजनमा रमाउने प्रमुख कारण बनेको छ । पार्टी सत्ता होस् वा राज्य सत्ता, यसका निम्ति हुने संघर्षलाई विचारको लडाईको लेप दिएर छुट्टिने नेताहरु पछिल्लो समय फेरि एकताको विषय रटान लगाउन थालेका छन् ।
२०७४ को चुनावमा अभूतपूर्व मत पाएको कम्युनिष्ट पार्टी तत्कालीन नेकपा शक्ति संघर्षका कारण विभाजन भयो । नेताहरुले विभाजनको दोष एकले अर्कोलाई दिएर आफूबाट के कमजोरी भयो भन्ने विषयलाई ढाकछेप गरिरहे । तर, फेरि जनमतले संकटमा पार्न थालेपछि उनीहरुले असुरक्षित महशुस गर्दा एकताको विषयलाई भावनात्मक ढंगले पेश गर्न थालेका छन् । केहिदिन पहिले एमाले अध्यक्ष केपी ओलीले नेकपा विभाजनको कारण खोजेर जनतालाई भन्नुपर्ने भन्दै त्यसमा दोष कसको कति छुट्याउनुपर्ने बेला आएको बताए । उनको यो अभिव्यक्तिमा पूनः एकता प्रयासको संकेत स्पष्ट बुझ्न सकिन्छ ।
ओली प्रचण्ड–माधवसँग पार्टी एकताका निम्ति तत्काल तयार होलान ? ओलीले उनीहरुलाई विश्वास गर्लान ? यस्तो प्रश्नको जवाफ हुन्न भन्ने नै आउला । तर, नयाँ दलको उदय, सामाजिक सञ्जाल लगाएत उपचुनावको रुझान, कार्यकारी पद सम्हालेका नेताहरुमाथिको जनआक्रोशलाई नियालेका ओलीले पनि विस्तारै कम्युनिष्ट एकताको बाटो समात्न कोसिस गर्ने देखिन्छ । यसरी नै युद्धको रापतापबाट आएको माओवादी केन्द्र पनि एकपछि अर्को गर्दै क्षयीकरणमै छ । यसकारण प्रचण्डले पनि बलियो बन्न एकतामा विश्वास गर्नुको विकल्प छैन । सम्भवतः यही कारण उनी हठात् एकताको राग अलाप्न थालिसकेका छन् ।
एकता, रुपान्तरण, विद्रोह र विभाजनको चक्रले कम्युनिष्ट आन्दोलनलाई जीवन्त राखेको दाबी गर्ने प्रचण्डले शक्ति क्षयीकरणकै कारण एकता खोजेका छन् । यता, राष्ट्रिय पार्टी समेत नबनेपछि जनताको विश्वास आफ्नो पार्टीलाई नभएको बुझेका माधव नेपाल पनि पार्टीमा देखिएका मतभेदलाई एकछेउ राखेर पार्टी एकतामा जान इच्छुक देखिन्छन् । ठूलो कम्युनिष्ट पार्टीको नेतृत्व गरिसकेका उनलाई शक्ति भोग हुनु स्वभाविक पनि हो । यसकारण पनि माधवले प्रचण्डको पक्षमा सामान्य विरोधका स्वर दिएपनि प्रशंसा गर्न छाडेका छैनन् । असन्तुलित अभिव्यक्तिका कारण विवादीत बनेपनि उनले कम्युनिष्ट सरकारलाई जोगाउनुपर्ने भन्दै प्रचण्डको अघोषित बचाउ गर्न छाडेका छैनन् ।
यतिमात्रै नभएर संसदीय व्यवस्था नै नमान्ने घोषित रणनीति अख्तियार गरेका नेकपाका महासचिव नेत्रविक्रम चन्द ’विप्लव’ पनि अन्ततः कम्युनिष्ट पार्टी एकताको पक्षमा उभिन पुगेका छन् । माओवादी केन्द्रसँग पार्टी एकताको तहमै छलफलका लागि खुला देखिएका विप्लवले पनि सचेततापूर्वक पार्टी एकताको पहल गरिरहेका छन् ।
कम्युनिष्ट पार्टीहरुले विश्वास गर्ने रुपान्तरण र एकता, विभाजन र विद्रोहलाई फ्युजन गर्न सक्लान ? उनीहरु व्यक्तिगत लोभलाई त्यागेर सामूहिकतामा विश्वास गर्लान ? पद, मोह, शक्ति भन्दा माथि देश र राजनीतिक स्थिरता हुन्छ भन्ने विश्वास गर्लान ? यो आम प्रश्न हो । तर, शक्ति क्षयीकरण, नयाँ दलको आक्रामक जनसम्बन्ध विस्तार र ट्र्याक बाहिर पुगेको देशको स्थितिको फाइदा उठाउन सक्ने सबैखाले शक्तिका विरुद्ध एकता रुपान्तरणमा पुग्न सक्लान त ? यो भने भविष्यले नै देखाउनेछ । तर, उनीहरु कमजोर बन्ने डरका कारण यतिबेला भयवित त भने पक्कै बनेका छन् ।
