मुम्बई ।
भारतीय सिनेमामा ऐतिहासिक व्यक्तित्वमाथि फिल्म बनाउने चलन निकै पुरानो छ । ‘मुगल एआजम’ र ‘बाहुबली’ जस्ता धेरै फिल्महरूले भारतीय सिनेमामा गहिरो छाप छोडेका छन्। त्यस्ता धेरै फिल्महरू बक्स अफिसमा सफल भएका छन् तर तीमध्ये एउटा ठूलो फिल्म फ्लप साबित भयो, जसलाई बलिउडको इतिहासमा सबैभन्दा ठूलो विपत्ति भनिन्छ। यो चलचित्रले हिन्दी चलचित्र उद्योगलाई विपत्तिको छेउमा पुर्याएको थियो ।
कमल अमरोहीले ‘पाकीजा’ र ‘महल’ जस्ता अनौठो फिल्म बनाएका थिए, जसले हिन्दी सिनेमामा नयाँ चलन सुरु गरेको थियो । पाकिजाको रिलिज पछि, निर्देशकले दिल्ली सल्तनतको पहिलो महिला शासक रजिया सुल्तानमा फिल्म बनाउन थाले। फिल्ममा काम सन् १९७५ मा सुरु भएको थियो । यो फिल्म धेरै परिवर्तन पछि सन् १९८३ मा रिलिज भएको थियो, जसमा हेमा मालिनी र धर्मेन्द्र मुख्य भूमिकामा थिए ।
‘रजिया सुल्तान’ त्यतिबेला १० करोडको बजेटमा बनेको थियो, जसलाई २०२३ मा बनाएको भए २०० करोड रुपैयाँ लाग्ने थियो । यो फिल्मले बक्स अफिसमा नराम्रो व्यापार गरे पनि त्यो युगको सबैभन्दा महँगो फिल्म हो । फिल्मले विश्वभरबाट मात्र २ करोड कमाएको थियो ।
फिल्म ‘रजिया सुल्तान’ मा जटिल उर्दूको प्रयोग भएको गुनासो मानिसहरुले गरेका छन्, जसको कथा सुस्त गतिमा अगाडि बढेको छ । फिल्म विनाशपछि धेरै फाइनान्सर, वितरक र लगानीकर्ताले ठूलो नोक्सानी बेहोरेका थिए । फिल्मको बजेट यति धेरै थियो कि हिन्दी फिल्म उद्योगको ठूलो हिस्सा घाटामा परेको थियो ।
एउटा ट्रेड म्यागजिनले ‘रजिया सुल्तान’ का बारेमा लेख छापेको थियो, जसमा फिल्मका कारण सिंगो फिल्म उद्योग ऋणमा डुबेको दाबी गरिएको थियो तर निर्देशक कमल अमरोहीले भने जति नोक्सानी भए त्यसको जिम्मेवार आफू रहेको बताएका थिए । हो, फिल्म निर्माता होइन। फिल्मले उत्पादन गर्न लामो समय लियो, यसको मतलब यसले धेरै वर्षहरूमा सयौं प्राविधिकहरूलाई काम गरेका थिए ।
कमल अमरोही सधैं ‘रजिया सुल्तान’ को पक्षमा बोल्थे। उनले यो फिल्म मसला फिल्म नभएकाले गलत बुझिएको र समीक्षकले पचाउन नसकेको बताए । तर, उनले आर्थिक रूपमा ठूलो नोक्सानी बेहोरेका थिए ।
कमल अमरोही लामो समयसम्म सिनेमाबाट टाढा रहे । उनले बहादुर शाह जफरको बायोपिक फिल्म ‘आखरी मुगल’ मा काम गर्न थाले तर सन् १९९३ मा उनको मृत्युपछि स्क्रिप्ट कतै हराएको थियो र ‘रजिया सुल्तान’ उनको अन्तिम फिल्म साबित भयो ।
