काठमाडौं । देशलाई गाईजात्रे बनाएका छन् । जताततै परेको प्वाल टाल्दा टाल्दा नेपालीको जिन्दगी जाने भो । नेपालको राजनीतिमा यतिविध्न प्वाल परेर, चुहिएर समस्या पा¥यो कि एउटा प्वाल टाल्यो अर्को प्वालले हैरान बनाउँछ । त्यो पनि टाल्यो झन ठूलो भ्वाङ परेर तनाव दिन्छ । एक दुईवटा प्वाल भएपनि थुनेर समाधान गर्न हुन्थ्यो । जहाँ हेरे पनि जता हेरेपनि आँखीझ्यालजस्तो प्वालैप्वाल थुनिसाध्ये पनि छैन्, भनिसाध्ये पनि छैन् ।
जनतालाई महँगीको पहाड बोकाएर आपूmहरु बुढानिलकण्ठ, बालकोट र खुमलटारको अलेसान महलमा मग्न छन् । देशमा रडाको मच्चाएका छन् । जनता त्रासको बर्को ओढेर मुर्दाघरमा जबर्जस्ती कुरुवा झैँ बस्नु परेको छ । करतन्त्रको सिकार बोक्दै दगुर्नु परेको छ । सिंहदरबारको सिंह ग्रामिण बस्तीमा समेत गर्जदा जनता जनार्दनको मनमा सङ्क्रमणको आवाज, द्वन्द्वको दाग, भूकम्पको धङधङेमा प्रजातन्त्र, लोकतन्त्र, गणतन्त्र र सङ्घीय व्यवस्थाको पाठ घोक्नु परेको छ ।
कोही गलगिज्ज खाने, डस्बिनमा कुहाएर फाल्ने, कोही पापी पेट भर्न नसकेर तड्पी तड्पी मर्नुपर्ने बाध्यतालाई केवल भ्रष्टाचारले बुई बोकाएको छ । हुँदा खाने र हुने खानेका खाडलभित्र फसेर मानवता, नैतिकता, आदर्श, कर्तव्यबोधमा धमिरा लाग्दा आज मुलुक कछुवाकै तालमा छ । ‘निरिहलाई बाँध्ने कानुन– घुसखोरीले जानून्’ भन्ने हेपाहा शैलीभित्र शोषक नै पानीमुनिको ओभानो भएर डुक्रन्छ ।
नेपालमा भ्रष्टाचार र अनियमितताका काण्डमा ‘ठूला माछा’हरू जेल नपरेको धेरै भयो । ‘ठूला माछा’हरू संलग्न नभईकन कुनै काण्ड रचिदैनन् तर दुर्भाग्य, साना माछा, अझ एकदमै साना माछा मात्र फन्दामा पर्छन् ।
अमेरिका लैजाने नाममा सयौं नेपालीलाई भुटानी शरणार्थी बनाउने काण्डमा कार्यवाहक प्रधानमन्त्रीसमेत भइसकेका पूर्वगृहमन्त्री बालकृष्ण खाणलाई गरिएको पक्राउले आशा र शंका दुवै बढाएको छ । अर्का पूर्वमन्त्री टोपबहादुर रायमाझी फरार छन् । फरार छन् भन्दा पनि फरार गराइएको छ । खाणलाई प्रहरीले पक्राउ गरेपछि भने बल्ल एमालेले आफ्ना सचिव रायमाझीबारे विज्ञप्ति निकालेको छ ।
हिजै काठमाडौँलगायत देशभर नागरिक प्रदर्शन हुने थाहा पाएपछि एमालेले आफ्नो लाज छोप्न हतारमा विज्ञप्ति निकालेको भनेर बुझ्न गार्हो छैन । तर, ‘भ्रष्टाचारीको मुखै हेर्दिनँ’ भन्ने ओलीले यतिका दिन कसको मुख हेरे, स्पष्ट छ । यदि ओली र ओलीको पार्टी यो काण्डमा चोखो थियो भने यस्तो विज्ञप्ति उसै दिन आउथ्यो । यदि हाई प्रोफाइल गिरोह संलग्न छैन भने फरार हुनुपर्ने कुनै कारण छैन । चुकुल लगाएर बस्नुपर्ने कुनै कारण छैन । मोबाइल फोन अफ गरेर कोही निर्दाेष किन बस्छ र ? दोषी मात्र भाग्छ, लुक्छ । यसैबाट स्पष्ट छ, यसमा प्रधानमन्त्री, पार्टी सभापति–अध्यक्षहरूसम्मको हिस्सा छ । नभए आफ्ना एक दुई जना अभियुक्त जोगाउन कोही पार्टी नेतृत्व पार्टीको छवि नै दाउमा राखेर मौन वा समर्थनमा बस्दैन । छुटाउन दौडधुप पनि गर्दैन ।
मानव तस्करी अपराध मात्र होइन, यो महाअपराध हो । अझ गिरोहको नाइकेको रूपमा अर्बौं रकम असुलीमा पूर्वमन्त्री, सांसद, नेता तथा तिनका परिवारका सदस्य र कर्मचारी मुछिनु लाजमर्नु कुरो हो । अनि दलको नेतृत्वबाट भइरहेको ढाकछोप गम्भीर आपत्तिको विषय हो ।
यो राज्य संरक्षित संगठित अपराध हो, जसले नेपालको राजनीतिक र प्रशासनिक नेतृत्वको वास्तविक अनुहार स्पष्ट पारिदिएको छ । यस्तो गम्भीर संगठित अपराधको अनुसन्धान अघि बढाएर यो सरकार, प्रहरीको नेतृत्व गरिरहेका गृहमन्त्रीले राम्रो काम गरेका छन् । तर, आज जसरी गृहमन्त्री र प्रहरीको वाहवाही भइरहेको छ, यो हतारो हुनेछ । किनकि नेपालको अनुभवले भन्छ, यस्तोमा ताली बजाइहाल्ने होइन, निरन्तर खबरदारी गर्ने हो ।
भ्रष्टाचारी–अपराधीविरुद्ध, यो काण्डधारीविरुद्ध देशैभर नागरिक प्रदर्शन भएको छ । यो स्वागतयोग्य छ । शक्तिशालीलाई उम्काउने वा सामसुम पार्ने जोखिम उत्तिकै छ । यदि यस्तो भएमा माओवादी नेतृत्व सदाका लागि ‘प्रजा परिषद्’ मात्र हुनेछैन, देशैभर विद्रोह आगो बल्नेछ । यो हेक्का खासगरी प्रधानमन्त्री र गृहमन्त्री अनि प्रहरी प्रशासनलाई होस् । विगतमा जस्तै सजिलैसँग यसलाई सामसुम पारिदिन्छु भन्ने सोचिएको छ भने त्यो गम्भीर गल्ती हुनेछ । किनकि सडक र सदन अब पुरानो छैन । किनकि आन्दोलन ‘ज्योतिषीको साइत’ अनुसार अघि बढ्दैन । अनि विगतमा जस्तो गफै जोतेर बार्दलीबाट आन्दोलनलाई माखेसाङ्लो भनेर हेप्न सकिन्न । उन्मुक्ति र दण्डहीनताबारे नेपाली समाज तलतलसम्म जागरुक छ । भ्रष्टाचारबारे वाक्क दिक्क प्याक्क भइसकेको छ । नेपाली समाजले कुशासनको चित्र स्पष्टै देखिसकेको छ ।
लोभीको भाँडो सधैँ थोत्रो, कुरूप र चुहिने हुन्छ । ‘बाहिर बाहिर टाइ फिटिङ भित्र भित्र जुम्राको मिटिङ’ भएकाहरू सबैथोक भएर पनि अभावको ढलभित्र छट्पटाउँछन् । भ्रष्टाचारीले महलमा बसेर झुप्रोमा बस्नेसँग शान्तिको भीख मागिरहनुपर्छ किनकि चोरले हात काटिएरभन्दा बढी मन फाटिएर जीवनमा दुःखी बन्नुपर्छ । तर, अब सवैले बुझि सके अब सरापेर भ्रष्टाचारीलाई किरा पर्दैन । जेलमै जाक्नु पर्छ ।
नेता बनाउने जनता भए पनि जनता बनाउने नेता भएनन् । जनता र नेता अन्योन्याश्रति हुन् तबसम्म, जबसम्म नेता जनता बन्दैनन् र जनता नेता बन्दैनन् । नेताको नारा लगाएर खाने जनता र जनताको नारा लगाएर खाने नेतामा भिन्नता नदेखिए पनि जनताले नेताको नारा लगाउन छोडिसके पनि नेताले जनताको नारा लगाउन छोडेनन् ।
आज मात्र ६२÷६३ को आन्दोलनमा घाइते भएका दोस्रो जनआन्दोलनका ‘जिउँदो सहिद’ मुकेश कायस्थको निधन भयो । सुरक्षाकर्मीले चलाएको गोली लागेर घाइते भएका मुकेश लामो समयदेखि ओछ्यानमा परेका थिए । ओछ्यानबाट लडेका मुकेश कहिल्यै उठेनन् । १७ वर्षदेखि उनी जीवन र मृत्युसँग लडिरहेका थिए । तर अब भन्नुस् जनतामा के परिवर्तन आयो । जनताको चुलोमा केहि परिवर्तन छ ?
जनताको आत्मज्ञान भएको भए अब जनता सहिद हुने पालो पुग्यो, नेता हुनु प¥यो, नेता भन्नु प¥यो । जनता र नेतामा भिन्नता नै यही हो कि जनता सहिद बनेपछि नेता दरिन्छ । नेता सहिदै नबनी नेता दरिन्छ । अर्थात्, जनता सहिद भएर जिउँदो बन्छ । नेता जिउँदो भएर मरेतुल्य हुन्छ । यो सिद्धान्त त्यतिबेलासम्म लागू हुन्छ, जतिबेलासम्म नेता जनता बन्दैनन् र जनता नेता बन्दैनन् । अर्थात्, जनताले नेता बनाउँदैनन् र नेताले जनता बनाउँदैनन् ! नेता जननेता भन्दाभन्दै धननेता बनेको पत्तै हुँदैन । यसैले त नेता घैँटो हो भनेको । बुद्धिको बिर्को नउघारी घैँटोमा घाम के लाग्ला ?
यतिबेला प्रहरी हिरासतमा रहेका निवर्तमान गृहमन्त्री, कांग्रेस प्रभावशाली नेता बालकृष्ण खाँडकी कान्छी पत्नीको चर्तिकला आज हामी भिडियोमै देखाउने छौं । कांग्रेस पार्टी केन्द्र र तात्कालीन गृहमन्त्री रहेका पति बालकृष्ण खाँडको आडमा पत्नी मञ्जु खाँडको उग्र रवाफ यो भिडियोमा उत्रिएको छ । भिडियो हेर्नु अघि पहिले छोटकरीमा सन्दर्भ के थियो ? त्यो बुझौं ।
सन्दर्भ हो, स्थानीय चुनावमा टिकट वितरणको । महोत्तरीको बर्दिबास नगरपालिमा मेयर उम्मेद्वारका लागि स्थानीय र प्रदेश तहबाट प्रल्हाद क्षेत्रीको नाम सिफारिस भएको थियो । क्षेत्रीले पाएको टिकट खोस्न केन्द्रबाट पुगिन् तात्कालीन गृहमन्त्री पत्नी मन्जु खाँड ।
टिकट वितरण र चुनावी तयारीका लागि स्थानीय, जिल्ला र प्रदेश तहका कांग्रेस नेताहरु प्रादेशिक कार्यालय, जनकपुरमा त्यो दिन बाक्लै जुटेका थिए । मिति थियो २०७९ बैशाख १२ गते । मन्जु खाँड एकाएक स्थानीय नेता कार्यकर्तालाई धम्क्याउन, तर्साउन र टिकट वितरणमा हस्तक्षेप गर्नका लागि बैठक हलमा पुग्छिन् र आफूले भनेको व्यक्तिले टिकट नपाए जे पनि गर्ने भन्दै स्थानीय कांग्रेस नेता कार्यकर्तालाई धम्क्याउन उत्रिन्छिन् । छाति पिटेर, तथानाम चर्को बोलेर, टेबल ठटाएर, धाकधम्कि दिएर, निकै उग्र बनेर पार्टी कार्यकर्तामाझ मञ्जु खाँड प्रस्तुत हुन्छिन् । उनको उग्र प्रस्तुतिका अगाडी त्यहाँ उपस्थित कोहि पनि बल्न सक्दैनन् । किनकी उनका पति त्यो बेला गृहमन्त्री थिए । त्यसमाथि उनी पार्टी सभापति शेरबहादुर देउवाकै चाहना पूरा गर्न खटिएकी थिइन् ।
मन्जु खाँडले धाकधम्की देखाउँदै आफूले भनेको व्यक्तिलाई टिकट नदिए पार्टी केन्द्र, आफ्ना पति गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँड र आफ्नै व्यक्तिगत पहुँच सबै लगाएर जे पनि गर्न सक्ने चेतावनी पार्टी मातहतलाई दिएकी थिइन् । उनकै उग्र हस्तक्षेपका कारण स्थानीय पार्टी तहबाट सिफारिस भएका प्रल्हाद क्षेत्रीको टिकट खोसियो । र टिकट पाए चिरञ्जिवि हमालले । हमाल सभापति देउवा र बालकृष्ण खाँडका निकट व्यक्ति थिए । केन्द्रबाट मञ्जु खाँड हमाललाई टिकट पक्का गर्न खटिएकी थिइन् । मन्जु खाँडले केन्द्रबाट गएर टिकट खोसिदिए पछि जेब्रा चुनाव चिन्ह लिएर प्रल्हाद क्षेत्री मेयर पदका लागि स्वतन्त्र उम्मेद्वार बने र उनैले चुनाव जिते । अहिले उनी बर्दिबास नगरपालिकाको मेयर छन् । मन्जु खाँडले जबरजस्ति गरेको उल्टो परिणाम निस्कियो । कांग्रेस केन्द्रले तोकेका मेयर उम्मेद्वार हमाल नराम्ररी हारे । गृहमन्त्री पत्नी, कांग्रेस नेतृ मञ्जु खाँडको रवैया स्थानीय पार्टी पंक्तिलाई मन परेन । त्यसैले केन्द्रबाट जबरजस्ति लादिएका देउवा र खाँडका विस्वास पात्र चिरञ्जिवि हमाललाई पार्टी कार्यकर्ता र मतदाताले हराइदिए । पार्टीको स्थानीय तहबाटै छानिएका प्रल्हाद क्षेत्रीलाई स्थानीय कांग्रेसीजनले मेयरमा जिताइ दिए ।
नक्कली शरणार्थी प्रकरण र भ्रष्टाचारका कारण संसददेखि सडकमा वहस शुरु भएको छ । सरकारले गरेको कामको सराहना मात्रै नभएर प्रहरीलाई निष्पक्ष अनुसन्धान गर्न दिनुपर्ने आवाज उठिरहेको छ । नक्कली शरणार्थी प्रकरण पेचिलो बन्दै गएपछि दलका शीर्ष नेताहरु नियमित भेटवार्तामा जुट्न थालेका छन् । संसदलाई प्रभावकारी बनाउने विषयमा छलफल चलेको बताउने गरेका दलका नेताहरुले भित्रि रुपमा भने नक्कली शरणार्थी प्रकरणले ल्याएको तरङ्गलाई नियालिरहेको बुझ्न कठिन छैन् । तर, शीर्ष नेताहरु एकपछि अर्को गर्दै पक्राउ पर्ने देखिएपछि हालका भेटलाई थप अर्थपू्र्ण मानिएको छ ।
